 |
علی‌اکبر دهخدا |
هشتم اسفندماه سال 1334، علی‌اکبر دهخدا، محقق و نویسنده ترقیخواه ایران درگذشت.
علی‌اکبر دهخدا در سال 1297هجری قمری، در تهران متولد شد. وی در دوران انقلاب مشروطه، با همکاری میرزاجهانگیرخان شیرازی، شهید راه آزادی، روزنامه صوراسرافیل را که از نشریات معتبر و مترقی دوران مشروطیت بود منتشر ساخت. دهخدا با امضای مستعار دخو علیه استبداد محمدعلی‌شاه، مطالبش را به‌رشته تحریر درمی‌آورد.
دهخدا پس از فتح تهران به‌دست مجاهدان و خلع محمدعلی‌شاه از سلطنت، از تهران و کرمان به نمایندگی مجلس انتخاب گردید. پس از شکست انقلاب مشروطه، از همکاری سیاسی با دولتمردانی که به میوه‌چینی جنبش مردم برخاسته بودند، خودداری نمود و به کار تحقیق و نویسندگی پرداخت. لغت‌نامه دهخدا که باارزشترین اثر او و یکی از معتبرترین منابع زبان فارسی می‌باشد، حاصل بیش از 45سال کار تحقیقی دهخدا در همین دوران است.
با اوجگیری نهضت ملی‌شدن صنعت نفت به‌رهبری دکترمصدق، بار دیگر، دهخدا به‌رغم کهولت سن، به‌حمایت از جنبش ضداستعماری مردم ایران و پیشوای آن پرداخت. دهخدا در اوایل اسفند ماه سال1329 به‌منظور کمک به‌مردم و دولت ملی مصدق مبادرت به‌تأسیس جمعیت مبارزه با بیسوادی نمود. او تنها خانه پدری خود را فروخت و برای کمک به‌مصدق کبیر آن را هدیه کرد.
پس‌از کودتای ننگین 28مرداد 1332، کودتاگران سراغ دهخدا رفتند و چندین‌بار او را مورد بازجویی قرار دادند.
در آخرین‌باری که مورد بازجویی قرار گرفته بود، در یک نیمه‌شب زمستانی، در پشت خانه‌اش رها شد. او آنچنان بی‌رمق و ضعیف شده بود که نمی‌توانست در بزند و تا‌صبح پشت در افتاده بود. صبح روز بعد خدمتکارش او را پشت در می‌یابد و پیکر نیمه‌جانش را به‌خانه می‌برد. دهخدا بر اثر این اقدام جنایتکارانه به بیماری ذات‌الریه دچار شد و وفات یافت. دهخدا در قبرستان ابن‌بابویه به خاک سپرده شد. از دهخدا آثار گرانبهایی باقی مانده است که در مجموعه‌هایی نظیر چرند و پرند، امثال و حکم، نامه‌های سیاسی، مقالات دهخدا، دیوان دهخدا و بالاخره اثر جاودانه او، لغت‌نامه دهخدا جمع‌آوری و تألیف شده است.
